Basic HTML Version
Κοιλιοκάκη: Εντεροπάθεια από γλουτένη
Είναι εφ’ όρου ζωής πάθηση του λεπτού εντέρου, η οποία προκαλείται από αντίδραση
του οργανισμού στη γλουτένη. Η γλουτένη είναι πρωτεΐνη που περιέχεται στα δημητριακά
(σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη και πιθανά βρώμη) αλλά και σε πολλά τυποποιημένα τρόφιμα,
καθώς χρησιμοποιείται ευρύτατα στη βιομηχανία τροφίμων. Η ασθένεια θεωρείται αυτο-
άνοση γιατί ο οργανισμός με το ερέθισμα της γλουτένης, ενεργοποιεί, σε άτομα με συ-
γκεκριμένα γονίδια, ανοσολογικούς μηχανισμούς που επιτίθενται στον βλεννογόνο του
λεπτού εντέρου και τον καταστρέφουν, με αποτέλεσμα να μην απορροφώνται σωστά οι
θρεπτικές ουσίες των τροφών.
Παλιότερα θεωρούνταν σπάνια ασθένεια, ενώ σήμερα, στον δυτικό κόσμο, είναι η πιο
συχνή γενετικά προκαθορισμένη νόσος με συχνότητα 1/100 - 200. Μεγαλύτερη συχνό-
τητα παρουσιάζουν συγκεκριμένες ομάδες ασθενών με άλλα νοσήματα όπως σακχαρώ-
δης διαβήτης, αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, σύνδρομο DOWN ή TURNER και οι συγγενείς
πασχόντων από Κοιλιοκάκη.
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία και είναι:
• Καθυστέρηση ανάπτυξης και ήβης στα παιδιά • Γαστρεντερικές διαταραχές
• Έντονη σωματική κόπωση • Διαταραχές διάθεσης • Χρόνια σιδηροπενική αναιμία
• Αύξηση των ηπατικών ενζύμων και λιπώδης διήθηση σε ασθενή που δεν πίνει
αλκοόλ και δεν είναι υπέρβαρος • Οστεοπόρωση ή οστεοπενία
• Διαταραχές εμμήνου ρύσεως – υπογονιμότητα
• Άφθες στο στόμα, υποπλασία αδαμαντίνης • Ερπητοειδής δερματίτιδα
Οι ασθενείς με αυτά τα συμπτώματα αντιπροσωπεύουν περίπου 1% των πασχόντων, ενώ
οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν σαφείς κλινικές ενδείξεις, με αποτέλεσμα να παραμέ-
νουν αδιάγνωστοι και να κινδυνεύουν από συνέπειες της Κοιλιοκάκης, όπως το επιθετικό
λέμφωμα του λεπτού εντέρου, η ανεξήγητη υπογονιμότητα, η οστεοπόρωση και η αναιμία.
Η διάγνωση γίνεται με ειδικές εξετάσεις αίματος, οι οποίες εμφανίζουν πολύ υψηλά
ποσοστά ευαισθησίας και ειδικότητα. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με γαστροσκόπηση και
λήψη βιοψιών από το βλεννογόνο του δωδεκαδάκτυλου. Είναι πολύ σημαντικό όλες οι
εξετάσεις να γίνονται πριν την έναρξη δίαιτας ελεύθερης γλουτένης, διαφορετικά υπάρχει
σοβαρότατος κίνδυνος να βγουν ψευδώς αρνητικές.
Αντιμετωπίζεται με την αυστηρή δίαιτα εφ’ όρου ζωής χωρίς γλουτένη. Αυτό είναι κάτι
ιδιαίτερα δύσκολο για τους εξής λόγους:
1. Σε προπαρασκευασμένα και τυποποιημένα τρόφιμα, η πιθανότητα ύπαρξης γλουτέ-
νης είναι μεγάλη, γιατί η ουσία αυτή χρησιμοποιείται ευρύτατα στη βιομηχανία τροφίμων.
Μόνο η αναγραφή στην ετικέτα της συσκευασίας ότι το προϊόν είναι ελεύθερο γλουτένης
διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τον πάσχοντα.
2. Ακόμα κι ένα ψίχουλο γλουτένης την ημέρα μπορεί να πυροδοτήσει την αντίδραση του
εντέρου. Επομένως, το φαγητό των πασχόντων δεν πρέπει να έρθει σε καμία επαφή ακόμα
και με ίχνος γλουτένης. Αυτό είναι σχεδόν αδύνατο σε χώρους μαζικής εστίασης (π.χ. εστι-
ατόρια, φούρνοι, ζαχαροπλαστεία, κ.ά.). Ακόμα και ο στρατός απαλλάσσει τους πάσχοντες
από τη στρατιωτική θητεία, καθώς δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες σίτισής τους.
3. Δεν είναι εύκολη η ανεύρεση προϊόντων χωρίς γλουτένη στο εμπόριο. Επίσης η
τιμή τους είναι αρκετά υψηλότερη από τα συμβατικά προϊόντα.
4. Όλα τα παραπάνω επιβαρύνουν πολύ συχνά ψυχολογικά τους πάσχοντες, διότι δεν
έχουν να παλέψουν μόνο με την ειδική διατροφή για όλη τους τη ζωή, αλλά και με τον
«κοινωνικό αποκλεισμό» που αισθάνονται κυρίως οι έφηβοι. Γι’ αυτό σε ευρωπαϊκές χώ-
ρες οι διαγνωσμένοι ασθενείς λαμβάνουν ψυχολογική υποστήριξη για να ανταπεξέλθουν
στη νέα πραγματικότητα που έχουν να αντιμετωπίσουν.
Διαγνωστικά Κέντρα
61
Μαρία Σταμούλη – Ματθαίου,
Μικροβιολόγος - Βιοπαθολόγος
Μέλος Ελληνικής Εταιρείας για την Κοιλιοκάκη