Basic HTML Version
14
υγεία
ν ο ε μ β ρ ι ο σ 2 0 1 7 |
I A S I S
Η ανάγκη για
έγκαιρη διάγνωση
Άνοια & νόσος Alzheimer
Ά
νοια είναι η προοδευτική έκπτω-
ση του συνόλου των νοητικών λει-
τουργιών ενός ατόμου, η οποία
προκαλεί διαταραχή της συμπεριφο-
ράς του σε σχέση με προγενέστερο
επίπεδο λειτουργικότητας. Παρεμποδίζει τις καθημε-
ρινές δραστηριότητες του ασθενούς, προκαλώντας
εξάρτηση από άλλα άτομα και αποξένωση.
Υπάρχουν διάφορα είδη άνοιας. Η πιο συνήθης, η γνω-
στή σε όλους νόσος Alzheimer, αποτελεί τη συχνότερη
εκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου με τεράστιο κοινω-
νικό αντίκτυπο. Αποτελεί το 70% περίπου όλων των
ανοιών και το ποσοστό εμφάνισής της αυξάνει ανάλο-
γα με την ηλικία. Εμφανίζεται, συνήθως, μετά τα 65 έτη
(σε μικρότερες ηλικίες είναι σπάνια) και αυξάνεται ση-
μαντικά σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Τα συμπτώματα της νόσου Alzheimer ξεκινάνε και εξε-
λίσσονται συνήθως με αργό ρυθμό, έτσι ώστε ο ασθε-
νής και οι οικείοι του να μη μπορούν να εντοπίσουν
ακριβώς την περίοδο έναρξης της νόσου. Συνήθως, ο
ασθενής θα φτάσει στο νευρολόγο για εξέταση, χρόνια
μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων και κυ-
ρίως μετά από παρότρυνση του συγγενικού περιβάλ-
λοντος. Ορισμένες φορές, η νόσος κάνει την εμφάνισή
της μετά από την εκδήλωση οργανικού ψυχοσυνδρό-
μου με οξεία έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών,
έντονη διέγερση και σύγχυση, συνήθως μετά από πτώ-
ση, τραύμα, λοίμωξη ή χειρουργικές επεμβάσεις.
Τα πρώτα συμπτώματα
Το σύνηθες αρχικό σύμπτωμα της νόσου είναι η προ-
οδευτική έκπτωση της πρόσφατης μνήμης. Ο ασθε-
νής δυσκολεύεται να θυμηθεί τα πρόσφατα γεγονότα
και ξεχνάει καθημερινά μικρά στοιχεία όπως ραντεβού,
πρόσφατες συζητήσεις, οικογενειακές υποχρεώσεις,
γιορτές, φαρμακευτικές αγωγές, ενώ χάνει συχνά προ-
σωπικά αντικείμενα. Στη συνέχεια εμφανίζονται και δια-
ταραχές από τις υπόλοιπες νοητικές λειτουργίες:
• Δυσκολία στην ομιλία, κυρίως, με τη μορφή δυσχέρει-
ας στην εύρεση λέξεων.
• Δυσκολία στον προσανατολισμό και στη συγκέντρωση.
• Δυσκολία με τις χρηματικές συναλλαγές. Οι ασθενείς
δεν μετράνε πια τα ρέστα τους μετά από αγορές ή χά-
νουν χρήματα.
• Συνήθως, σταματούν να παρακολουθούν την επικαιρό-
τητα και δυσκολεύονται ή διακόπτουν δραστηριότητες
που πριν τους ενδιέφεραν και που απαιτούν συγκέ-
ντρωση όπως είναι τα σταυρόλεξα ή η παρακολούθη-
ση ταινιών και τηλεοπτικών σειρών.
Σε προχωρημένα στάδια, η νόσος επιδρά και στη συ-
μπεριφορά και την προσωπικότητα του ασθενούς,
προκαλώντας παραμέληση της σωματικής υγιεινής,
απόσυρση, αδιαφορία, διέγερση και παρανοϊκό ιδεασμό
συνήθως σε σχέση με τα πολύ οικεία άτομα (συζύγους,
παιδιά). Στα τελικά στάδια της νόσου, οι ασθενείς εμφα-
νίζουν και κινητικά προβλήματα, με ιδιαίτερη δυσχέρεια
στη βάδιση και στην κατάποση.
Συνήθως, ο θάνατος επέρχεται σε 6 - 10 έτη από την
έναρξη της συμπτωματολογίας εξαιτίας επιπλοκών
όπως κατακλίσεις, λοιμώξεις, πτώσεις και τραυματι-
σμούς ή πνευμονική εμβολή.
Χαρακτηριστικό είναι ότι όλα αυτά τα συμπτώματα και
τις δυσκολίες στην καθημερινότητά του ο ασθενής συ-
νήθως δεν τα δέχεται και ή τα αρνείται ή βρίσκει δικαι-
ολογίες για την ύπαρξή τους. Είναι πολύ σημαντικό οι
συγγενείς να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα και να πα-
ρακινήσουν τον ασθενή να επισκεφτεί έναν ειδικό, για
γρήγορη διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος.
Πολύ σημαντική η έγκαιρη διάγνωση
Δυστυχώς, υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι πολλά
από τα συμπτώματα της άνοιας είναι απότοκα της φυσιο-
λογικής γήρανσης. Αυτό είναι λάθος και καθυστερεί πο-
λύ την έγκαιρη διάγνωση, γιατί στέλνει τον ασθενή στο
νευρολόγο όταν πια η νόσος έχει εξελιχθεί. Η φυσιολο-
γική γήρανση προκαλεί μια μικρή και σταδιακή έκπτωση
των γνωστικών λειτουργιών αλλά οι υγιείς ηλικιωμέ-
νοι παραμένουν λειτουργικοί και αυτόνομοι (αν φυσικά
δεν υπάρχουν άλλα προβλήματα υγείας). Πρέπει να συ-
νεχίζουν τις συνήθεις δραστηριότητές τους (μαγείρεμα,
ψώνια, συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις) χωρίς
ιδιαίτερο πρόβλημα και να συνεχίζουν να είναι ενεργοί
σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας. Σε οποιαδήπο-
τε έκπτωση αυτών των λειτουργιών θα πρέπει να δίνεται
ιδιαίτερη προσοχή ώστε να γίνεται έγκαιρα η διάγνωση
πιθανής παθολογίας και να δίνεται η κατάλληλη θεραπεία.
Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση της άνοιας είναι ιδιαίτε-
ρα σημαντική. Καταρχή υπάρχουν κάποιες μορφές άνοι-
ας οι οποίες μπορούν να ιαθούν πλήρως αν διαγνωστούν
εγκαίρως. Η σωστή πρόγνωση, ανάλογα με τον τύπο της
άνοιας, προσφέρει τη δυνατότητα σωστού προγραμματι-
σμού της ζωής των ασθενών και της οικογένειάς τους.
Καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου
Τέλος, η σωστή θεραπεία και παρακολούθηση, μπορεί να
βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής και την καθη-
μερινότητα των ασθενών.
Οι θεραπείες που έχουμε στη διάθεσή μας κατά της
νόσου Alzheimer, αν και δεν αναστρέφουν τη νόσο,
επιβραδύνουν την εξέλιξή της και βελτιώνουν τις γνω-
στικές λειτουργίες των ασθενών. Μειώνουν επίσης τη
διέγερση και τα υπόλοιπα συμπεριφορικά συμπτώμα-
τα και βοηθούν τους ασθενείς να παραμένουν αυτόνο-
μοι και λειτουργικοί για περισσότερο χρονικό διάστημα.
Ακόμα, διερευνώνται καινούρια φάρμακα με την ικα-
νότητα να αναστρέφουν ή να καθυστερούν τη νόσο και
υπάρχει η ελπίδα σύντομα να έχουμε στη διάθεσή μας
περισσότερες αποτελεσματικές θεραπείες, που πιθα-
νότατα θα έχουν καλύτερα αποτελέσματα αν ληφθούν
νωρίς, στην αρχή της νόσου, ακόμα και όταν τα συμπτώ-
ματα δεν είναι ακόμα εμφανή.
Η άνοια είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για
τη δημόσια υγεία και η αντιμετώπισή της αποτελεί μεί-
ζον ζήτημα, σε παγκόσμιο επίπεδο. 46.8 εκατομμύρια
άνθρωποι νοσούν, παγκοσμίως, και ο αριθμός αυτός
αναμένεται να ανέβει στα 131.5 εκατομμύρια μέχρι το
2050, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες.
Δημήτριος
Κανελλόπουλος
Νευρολόγος
Επιστημονικός συνεργάτης
ΙΑΣΩGeneral